Rodzina zastępcza jest przejściową formą opieki nad dzieckiem pozbawionym całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Sprawując osobistą opiekę nad dzieckiem , kieruje się jego dobrem.
W Polsce funkcjonują 4 formy opieki zastępczej:
- Rodzina zastępcza spokrewniona
- Rodzina zastępcza niezawodowa
- Rodzina zastępcza zawodowa ( w tym rodzina o charakterze pogotowia rodzinnego oraz rodzina specjalistyczna )
- Rodzinne domy dziecka
Do zadań rodziny zastępczej należy:
- zapewnienie odpowiednich warunków rozwoju fizycznego i intelektualnego adekwatnych do stanu zdrowia, potrzeb,
możliwości oraz zainteresowań dziecka - współpraca z ośrodkiem opiekuńczym, organizatorem Pieczy Zastępczej, oraz MOPSem w zakresie przebiegu sprawowania pieczy zastępczej,
oraz w przypadku wystąpienia trudności zdrowotnych, wychowawczych lub prawnych - dbałość o podtrzymywanie więzi z rodziną naturalną, jeżeli to nie narusza dobra dziecka
Rodziną zastępczą , może zostać małżeństwo lub osoba samotna, które spełniają następujące wymogi formalne:
- zamieszkują na terytorium RP
- w pełni korzystają z praw cywilnych i obywatelskich ( bez wyroku )
- posiadają stałe źródło dochodu
- nigdy nie byli zawieszeni ani ograniczeni we władzy rodzicielskiej
- posiadają zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia umożliwiającym sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem
- zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe , które umożliwiają dziecku zaspokojenie indywidualnych potrzeb w zakresie
rozwoju emocjonalnego,edukacji, rozwoju zainteresowań i uzdolnień oraz wypoczynku.
Analizy sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej kandydatów dokonuje Ośrodek Wsparcia i Terapii Rodzin w Nowym Sączu. Kwalifikacji kandydatów na rodzinną formę opieki dokonuje Organizator Pieczy Zastępczej według określonych procedur.